On a

On a

PS Het Parool


Over gruweltrends en het misplaatste idee van hedendaagse kwetsbaarheid

Mode is de spiegel van de samenleving, zegt men wel. Spijker een paar Barbies op een plank en verkleed ze als Napoleon, Castro, Marx, Thatcher of Osama Bin Laden en je hebt een lesprogramma dat ieder geschiedenis- en economieboek overtallig maakt[1]. Zo werd het straatbeeld na de Eerste Wereldoorlog bepaald door de opkomende vrouwenrechten: de Suffragettebeweging. De korsetten werden in een hoek gesmeten en de Art Decostijl deed haar intrede. Met korte bobs en jurken die borst noch taille verraadden claimden vrouwen hun positie als gelijkwaardige vriend in plaats van onderdanige echtgenote. Na de Tweede Wereldoorlog voltrok zich een reactie op de node grove stoffen en driedubbele truien. Dior introduceerde de New Look: een overdaad aan luxe en vrouwelijkheid. Tegen het einde van de jaren zestig had ook deze couturelook zijn beste tijd gehad. De lonen stegen, de prijzen werden hoger en de jeugd wilde zich afzetten tegen het establishment: het flowerpowertijdperk brak aan. Wapperend haar en dito pijpen gingen samen met het nogal letterlijk bewieroken van Moeder Natuur.

Zo trouw het modebeeld meedeint met de sociaaleconomische conjunctuur, volgden de rokken en truitjes de opgaande lijn van de bloeiende jaren ’90. Als ultieme Material Girl voerde Madonna een generatie aan die als grootste zorg de perfectionering van het eigen levensgeluk had. Met Gaultier Bh’s en naveltruitjes introduceerde zij Porno Chique, met als hoogte-, of liever dieptepunt de massale omarming van de navelpiercing en zichtbare string, al dan niet bewegwijzerd door een getatoeëerd anusgewei. Helaas werd deze stijl met de komst van textielketens ook beschikbaar voor de mindere goden (maat 36+ en geen travestietenlijf), waardoor de eeuwwisseling op de meest smakeloze wijze denkbaar haar economisch orgasme bereikte.

Godzijdank kwam toen de crisis. Een stijlvolle trend van sobere, minimalistische kleding manifesteerde zich: Recession Chic. Sally Singer, creatief directeur van Vogue.com, signaleerde een nieuw straatbeeld in Manhattan: mooie vrouwen gekleed in de jasjes en overhemden van hun massaal ontslagen bankiermannen, aan de voeten traditionele brogues. De boyfriend-look was geboren. Ondanks de op zijn minst gezegd lullige aanleiding voelde ik me als een vis in het water - wij juristen gedijen meestal het beste bij andermans misère. Mijn collectie hagelwitte overhemden en herenschoenen breidde zich gestaag uit, tot het CBS eind 2013 mijn verkleedfeestje bruut verstoorde door het einde van de derde recessie in vijf jaar tijd aan te kondigen. Diezelfde avond zag ik het conjuncturele optimisme onomkeerbaar bevestigd door Miley Cyrus, die met haar naakte pruim op een sloopkogel door mijn beeldscherm zwierde. De grote ontwerpers grepen het consumentenvertrouwen onmiddellijk aan om die gruweltrend uit de jaren ’90 nieuw leven in te blazen: de buiktrui, omgedoopt tot ‘croptop’ (niet te verwarren met een gewas op zijn hoogtepunt).

Aangezien ook modepagina’s gevuld moeten worden, verschenen al snel de informatieve bijsluiters bij deze ontwikkeling. “Meer huid en lichtheid voor eerste zorgenvrije zomer.” “Frisheid in combinatie met verleidelijke snit creëert trompe l’oeil op de catwalk.” En: “Meisjesachtige vrouw durft weer kwetsbaarheid te tonen met ontbloot middenrif.” Als hebberige investeerders verleid door een prospectus sprongen bekendheden in op de trend en een keur aan dames met frontaal tochtluik trekt momenteel in allerhande media aan ons voorbij. Voor de grote ketens is het een blessing in disguise: de aangekondigde loonsverhoging van fabrieksarbeiders moet ergens gecompenseerd worden en er passen zeker vier croptops in één overhemd voor dezelfde retailprijs. Bereidt u zich vast voor op het effect op het straatbeeld deze zomer.

Wat zegt dit over onze samenleving, if anything? Manifesteert het herstellende vertrouwen zich in de moed ons weer bloot te geven? Ik denk inderdaad dat de croptop exemplarisch is voor de huidige opvatting van kwetsbaarheid in onze samenleving. Namelijk die van het zichzelf durven blootstellen onder de perfect geregistreerde omstandigheden. Het is de afgetrainde kwetsbaarheid van een Victoria Beckham, die na vier kinderen zo’n kleuterlijf heeft dat haar man opgepakt zou moeten worden als hij het met haar doet. Het is de gestylede kwetsbaarheid van een Carice van Houten en Halina Reyn met het boek ‘Antiglamour’, waarin zij hun existentiële eenzaamheid tonen vanachter de muur van een hartsvriendschap en ‘urban tribe’ vriendengroep, met als niet-toevallig neveneffect de compensatie van hun zakelijke succes. Het is de doelgerichte kwetsbaarheid van een nep huilende gijzelaarster op het journaal of die van topmodel Tyra Banks met haar getimede traan als ze racisme in modellenland aankaart. Het is de selectieve kwetsbaarheid van columnisten, die eigen leed om verloren man, kind of huwelijk inzetten voor de gegarandeerde bijval van de lezer. Hedendaagse kwetsbaarheid is er één van ‘spontane’ selfies, een dikke laag make-up voor de beste natural look en speciale gel om eruit te zien alsof je net uit bed komt. Het is fantoomkwetsbaarheid. Want ware kwetsbaarheid – de basis voor écht menselijk contact - heeft in alle gevallen één ding gemeen: de afloop is onbekend. Dat risico kan even prachtig als vreselijk uitpakken. Het is een zoen geven zonder te weten of die beantwoord wordt. Het is een hulpkreet als je aan de grond zit, niet wetend of iemand je op tijd hoort. De zoen kan uitmonden in eeuwige liefde, de hulpkreet in eenzaam sterven op de wc met een naald in je arm. Of vice versa. Die kwetsbaarheid is een croptop dragen terwijl je gastro-enteritis hebt en niet weet of de verlossende scheet op tijd komt vóór het feestje.

Wat mij betreft is het heel snel afgelopen met die strategische uitsparingen op leverhoogte en het bijbehorende idee van kwetsbaarheid. Want hoe bloot ook, hedendaagse kwetsbaarheid is een harnas waarin wij ons hullen omdat we geen risico meer durven nemen. Een harnas dat afweer biedt tegen een onwelgevallige afloop, maar evenzeer tegen echt menselijk contact. Het enige waar we op kunnen hopen is dat de opwaartse trend rap doorzet. Dan wordt het straatbeeld volgende zomer bepaald door blote tieten en valt er weer eens echt wat te lachen.



[1] Met de recente koersval van Mattel Inc. en 13% terugloop in de Barbie verkoop, lijkt me een ‘History Barbie’ reeks een briljant idee. Mijn royalty’s doneer ik aan de Stichting Body Dismorphia.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten