Met
het door IS vrijgegeven filmpje van de verbranding van de Jordaanse piloot barstte deze week in de traditionele media weer de discussie los over de vraag:
tonen of niet, gelet op goede smaak en propagandadoeleinden? Naast het feit dat
hun beslissing nog nauwelijks van enige relevantie is voor onze nieuwsconsumptie
– zeker niet voor de belangrijkste doelgroep in dezen -, legt het pijnlijk
bloot hoe volstrekt onbewust gezagsdragers zich zijn van de ware discussie die
gevoerd zou moeten worden. Die is hoe we moeten omgaan met een vijand die met beelden als belangrijkste
wapen haar ideologie zonder tussenkomst van autoriteiten razendsnel en op grote schaal injecteert, en een tegenstander treft die
haar verweer inricht naar de wetten van de vorige eeuw. Een situatie die zich wreekt
en schreeuwt om nieuw inzicht.
Beeldcultuur
en symboliek zijn de belangrijkste pijlers onder het succes van organisaties
als IS. De terugkerende verwijzing naar ‘Middeleeuwse barbarij’, waarmee wordt
gesuggereerd dat we met een achterlijke tegenpartij van doen hebben waarop wij als
moderne samenleving een voorsprong hebben, trekt een gevaarlijk rookgordijn op.
Symboliek als wapen is niet nieuw, maar de wijze waarop het via massamedia wordt
ingezet, de schaal, de snelheid en de gerichtheid, resulteert absoluut in een
nieuwe manier van oorlogsvoering. Dit theater van terreur is onbeperkt in omvang
en bereik en faciliteert ieder oorlogsdoel: intimidatie, rekrutering en het
sturen van besluitvorming van de vijand. Het motief om iemand te onthoofden is
het dramatische effect ervan op beeld; voor het slachtoffer zijn veel
pijnlijker en barbaarser manieren van sterven denkbaar. De meest genoemde reden
door westerse jongeren om zich bij een terroristische organisatie aan te
sluiten is het zien van foto’s en filmpjes; radicalisering vindt vaak plaats
binnen enkele weken nadat zij via sociale media de beelden tot zich hebben
gekregen. Strategische beslissingen van wereldspelers als Amerika, Iran, Jordanië
of de EU worden beïnvloed door (publieke opinie gestuurd door) beelden waarvan
de inhoud, de vorm en het moment van vrijgeven nauwkeurig door de vijand zijn
geregisseerd.
Progressieve illusie
Dit
inzicht is gebaseerd op (inter)nationaal
onderzoek van mensen die er verstand van hebben. Hoewel dat in het buitenland al
tot enig discipline overstijgend beleid leidt, lijkt Nederland vooralsnog
gevangen in haar eigen progressieve illusie. Ik
sprak iemand van de AIVD - die vertelde me dat ze zich nog steeds richten op factoren
als relatieve deprivatie en socio-economische omstandigheden als voedingsbodem
voor radicalisering. Ik sprak een hoogleraar Media - die had nog nooit een
Jihadfilmpje bekeken. Ik sprak iemand van een gemeente met een hoge
concentratie Polderjihadi's - die had als voornaamste plan contact met de imams
onderhouden. Het kabinet richt zich met haar nieuwste actieplan op ‘het
blokkeren van jihadistische content op internet’. Ongetwijfeld is de gemiddelde
leeftijd van beleidsmakers van invloed op het onbenul dat zij tentoonspreiden over
de wetten van deze nieuwe oorlog die zich met name afspeelt in een virtuele wereld.
Wat moeten we dan doen? Op macroniveau: een hele generatie jongeren leren
omgaan met de continue aanwas van ongecensureerd beeld zonder context, in
tegenstelling tot context met (soms) begeleidend beeld - zoals wij zijn
grootgebracht. Media moeten gruwelbeelden noch censureren, noch ermee willen concurreren
maar zich onderscheiden in het bieden van rust, achtergrond, context, het
blootleggen van manipulaties in zogenaamde ‘raw footage’ en kennis van de
impact. De overheid moet vol inzetten op het in kaart brengen van die beeldcultuur
en de effecten ervan, zoals het ICSR in London een verdieping met whizzkids
heeft die de hele dag sociale media en radicaliseringsactiviteit mappen. De Beeldenstorm is niet meer te
stoppen; het debat moet nu gaan over het tegengif.
Ik doe onderzoek naar dit onderwerp; zie hier een aantal interessante artikelen: http://depleitschrijver.blogspot.nl/p/beeldcultuur.html
Lees het artikel hier in Blendle: https://blendle.com/i/het-parool/zoek-naar-echt-tegengif/bnl-par-20150207-3928303
