NRC - Een brief over 'de toon'? Ga aan het werk

Afgelopen dinsdag verscheen een open brief van nagenoeg alle fractievoorzitters, met daarin een oproep aan het volk tot matiging van de toon van het asieldebat. Dit naar aanleiding van incidenten in onder andere Steenbergen, waar een inspraakavond op een voetbalwedstrijd leek – inclusief rijmend spreekkoor ‘AZC, weg ermee’ - en de uitgebrande auto’s van de GroenLinks-fractievoorzitter van Wormerland. Met deze brief heeft de politiek haar eigen faillissement aangekondigd. Want, waarde fractievoorzitters: er staat een huis in brand en de bewoners hebben jullie – de brandweer – steeds klemmender om hulp gevraagd, zonder gehoor. Nu iedereen in paniek is en ruziet over de juiste aanpak, komen jullie opeens eensgezind de hoek om rijden en in plaats van rap te blussen is de boodschap: eerst aardig vragen. Het is een gotspe. Jullie hebben een vacuüm gecreëerd tussen voorzienbare problemen en een daadkrachtig antwoord en hoe langer dat voortduurt, hoe wanhopiger mensen worden. Betekent dit dat de rust terugkeert als jullie doen wat het volk roept? Nee, juist die cirkel van cliëntelisme gericht op kortetermijngewin is mede debet aan deze situatie. Je hoeft niet te begrijpen waarom de (echte) brandweer soms een schuimdeken aanbrengt of waterschermen optrekt; we vertrouwen liever op hun kennis en daadkracht dan op de buurvrouw die schreeuwt dat we emmertjes water moeten halen.

Voorlichting

Het enige antwoord op de huidige paniek is leiderschap met visie, waarbij verschillende zaken snel en gelijktijdig worden aangepakt. Zoals voorlichting. Als Wilders roept dat Dijkhoff zó veel vluchtelingen wil toelaten dat er geheime lijsten met te vullen AZC’s en leegstaande kantoorpanden klaarliggen: hul je niet in stilzwijgen. Zeg hardop dat het COA specifiek is opgezet als krimp- en groeiorganisatie, die in 2012 nog een forse reorganisatie moest ondergaan met een banenverlies van 40% en de sluiting van vijf AZC’s omdat er nog maar 15.000 mensen werden opgevangen (versus 84.000 in 2001). Houd Wilders niet steeds verantwoordelijk voor gegoochel met cijfers en paniekzaaierij, als het ministerie het zelf niet helder heeft: Dijkhoff’s voorganger Teeven riep vorig jaar opeens dat er 1.000 asielzoekers per week binnenkwamen, waarmee hij de eindstand voor 2014 op 65.000 voorspelde – een getal dat diezelfde avond groot op de journaals verscheen. Het werden er 27.000. COA-directeur Bakker deed vorige maand hetzelfde door te stellen dat ‘de huidige instroom van asielzoekers een uniek probleem is’ en er ‘1800 asielzoekers per week binnenkomen’. Vermenigvuldig dit met 52 weken en zelfs de meest notoire voorstander begint te wankelen. Maar op basis van een periodieke stijging is geen trend vast te stellen: de eerste helft van dit jaar was juist een daling te zien en 2015 sluiten we volgens de IND af rond de 55.000. Mede debet is verwarrende terminologie: ‘asielinstroom’ heeft niets te maken met mensen die we op beelden vers over de grens zien komen, het ziet toe op het aantal formulieren dat we te verwerken krijgen – dat zijn de eerste-, tweede-, vervolgaanvragen en nareis, mogelijk nog van vorig jaar. Dus zelfs als Jesse Klaver een positief bedoelde opmerking over een afgenomen ‘asielinstroom’ wil maken, slaat hij de plank mis. Ontsla die falende voorlichters en neem een rekenhoofd aan dat cijfers, definities en context in heldere infographics op de site van het ministerie zet.

Wees eerlijk en pak de onderliggende problemen aan. Mensen zijn bang voor verdringing op de woningmarkt door de toename van statushouders die moeten worden gehuisvest. Maar de krimp van de voorraad sociale huurwoningen staat al sinds Rutte I vooraan. De VVD beoogde in haar laatste verkiezingsprogramma een halvering, en het beleid van Woonminister Blok heeft als doelstelling 280.000 minder binnen vijf jaar. Doe niet alsof de grotere aantallen vluchtelingen, die overigens te voorzien waren, nu alle problemen veroorzaken.

Visie

Doe eens gek en toon visie. De focus op push- en pullfactoren (zoals Zijlstra’s ‘schrale voorzieningen’) is bewezen achterhaald: de motieven van migratie – buiten vluchten voor oorlogsgeweld -  hangen nauw samen met globalisering. Het wegvallen van grenzen wereldwijd zorgt voor een oneindige vloed van kapitaal, goederen en informatie, maar aan de andere kant ook voor migratiestromen vanuit ontwikkelingslanden. De platte aarde heeft een ‘offshore economie’ met belastingparadijzen gecreëerd die gigantische winsten voor het bedrijfsleven met zich meebrengt. Maar de kosten voor migratiestromen zijn voor de samenleving. Wat te denken van een globaliseringsheffing? Dit in combinatie met het snel doorvoeren van de voorgenomen lastenverlaging op arbeid en –verhoging op vermogen die het kabinet steeds weer op de lange baan schuift, zou de angst voor welvaartsverlies verminderen.

Kortom, waarde fractievoorzitters: handen uit de mouwen in plaats van de aandacht afleiden met ‘de toon van het debat.’ Zodra u dat doet, zullen wij deze brief als niet verzonden beschouwen.

NRC Handelsblad 30 oktober 2015

Illustratie: Hajo